( hieuhoc_hieuhoc.com) Một đứa trẻ vị thành niên xả súng khắp sân trường. Một người phụ nữ da đen và một người đàn ông da trắng trở thành bạn đời của nhau, bất chấp việc họ sống ở một khu phố đầy rẫy sự xung đột và phân biệt chủng tộc.Những nhà lãnh đạo hàng đầu – những người giỏi nhất và tỏa sáng nhất –phạm phải những quyết định ngớ ngẩn và phá sản, chỉ bởi họ không chịu chia sẽ những thông tin trọng yếu cho nhau.
Vì sao con người trở thành những kẻ sát nhân điên cuồng ? Vì sao có những người ôm khư khư thành kiến về chủng tộc trong suốt cuộc đời, trong khi những người khác thay thế hận thù bằng lòng bao dung và sự tôn trọng ? Làm việc nhóm và hoạt động độc lập – lúc nào con người sẽ đạt hiệu suất cao nhất ?
Nếu bạn say mê với những câu hỏi này, bạn nên suy nghĩ về việc trở thành một nhà tâm lý nhân cách học hoặc tâm lý xã hội học.
Đối tượng nghiên cứu
Điều gì làm nên nhân cách của một người ? Làm thế nào con người suy nghĩ, tác động đến và liên kết với người khác ? Đó là những lĩnh vực sâu rộng mà các nhà tâm lý học luôn cố gắng tìm hiểu. Bằng cách thám hiểm những sức mạnh nội tâm của con người – những nét cá tính, quan điểm , mục tiêu và động cơ của một người – những nhà tâm lý học tìm kiếm và làm sáng tỏ thế giới nội tâm và cái tôi xã hội của con người.
Những chủ đề yêu thích của họ có thể là thành kiến xã hội, những cảm xúc lãng mạn, tín ngưỡng, tình bạn, sự giúp đỡ , gây hấn ,sự tuân phục và tác động của nhóm.
Tâm lý học nhân cách lấy những khía cạnh của cá nhân làm tiêu điểm. Tâm lý học xã hội nghiên cứu về những hiện tượng xã hội. Tuy nhiên chúng là hai khía cạnh của một tổng thể và đan xen mật thiết với nhau trong việc giải đáp hành vi con người.
Tiếp cận hệ thống
Ở một mức độ nào đó, tất cả chúng ta đều là nhà tâm lý học, quan sát thế giới và cố gắng tìm hiểu vì sao người khác cư xử, suy nghĩ và cảm nhận như cách họ đang làm. Thật khó để giải quyết hậu quả của vụ tắm máu sân trường ở trên, nhưng từ đó giả thuyết trả lời cho nhiều câu hỏi đã được hình thành. Ngay cả khi chạm phải những tình huống ít xúc động nhất , chúng ta vẫn tự hỏi : Vì sao người đó cười với mình ? Phải nói gì để ông hàng xóm giữ con mèo khỏi xe của mình ?
Điều khác biệt là những nhà tâm lý học đào sâu và nghiên cứu sâu sắc hơn những vấn đề này, từ đó họ có thể trả lời những câu hỏi trên một cách sâu sắc và đầy đủ. Nếu cuộc sống cá nhân và nhóm xã hội đầy rẫy những điều bí ẩn, thì nhà tâm lý học chính là những thám tử điều tra và giải đáp những bí ẩn ấy.
Quan sát một cách hệ thống và mô tả hành động của con người, đo lường và điều khiển các trường hợp của tình huống xã hội, họ sử dụng phương pháp khoa học để tìm ra câu trả lời cho những câu hỏi mà chúng ta chạm trán hàng ngày.
Tâm lý học truyền thống và tâm lý học thực dụng
Các nhà khoa học trên mọi lĩnh vực đều được chia ra hai lĩnh vực : nghiên cứu cơ sở và nghiên cứu ứng dụng. Những nhà tâm lý học theo hướng nghiên cứu truyền thống có khuynh hướng lấy tiêu điểm là những câu hỏi cơ bản về con người và những suy nghĩ , cảm giác và hành vi của họ. Những đặc điểm của nhân cách hình thành như thế nào ? Cơ chế để chúng ta yêu và ghét một người là gì ? Vì sao nam giới và nữ giới có những nét tâm lý chung, và có những nét riêng ? Chúng ta được giáo dục bằng cách nào và tác động đến người khác như thế nào ? Bằng cách soi rọi cái bản chất của con người,họ nắm câu trả lời trong lòng bàn tay .
Tâm lý học ứng dụng nghiên cứu một khái cạnh nhỏ hơn của cuộc sống như sức khỏe, kinh doanh , môi trường, giáo dục , chính trị và luật pháp. Bằng cách sử dụng những học thuyết tâm lý và ứng dụng chúng vào một khái cạnh cụ thể , tâm lý học ứng dụng làm nổi bậc và phát triển những phẩm chất hay năng lực nào đó của con người. Ví dụ như trong kinh doanh, tâm lý ứng dụng được dùng để phác họa, quyết định phương tiện và sắp xếp chương trình để tạo hiệu suất làm việc tốt nhất. Chúng còn giúp người bệnh ung thư đương đầu với nghịch cảnh của họ dễ dàng hơn hay giúp người dân sử dụng phương tiện công công nhiều hơn , từ đó làm giảm ô nhiễm môi trường. Tâm lý ứng dụng có thể giảm xung đột nhóm , dù là trong một lớp học hay trong cuộc đàm phán quốc tế, giúp máy tính và các công nghệ khác trở nên thân thiện hơn. Bộ môn nghiên cứu này cũng đóng góp thêm nhiều thành tựu khác giúp xã hội tốt đẹp hơn
Tất nhiên, ranh giới giữa hai lĩnh vực này thường rất mờ nhạt. Người ta có thể sự dụng những nghiên cứu cơ sở trong phạm vi của ứng dụng, và khám phá được từ những nghiên cứu đó sẽ làm phong phú thêm cho bộ môn. Việc phần lớn các nhà tâm lý học có hứng thú với cả hai lĩnh vực nêu trên là hoàn toàn hợp lý.
Để trở thành một nhà Tâm lý học
Một vài nhà tâm lý học chỉ lấy bằng cử nhân (M.A), nhưng hầu hết họ đều theo đuổi chức vị tiến sĩ (Ph.D). Ở một vài lĩnh vực, bạn chỉ cần bằng cử nhân. Thế nhưng, dù sao đi nữa , bằng tiến sĩ vẫn có thế mạnh hơn và thật sự cần thiết nếu bạn muốn là một giáo sư giảng dạy ở bậc đại học.
Những chương trình tiến sĩ tâm lý học đòi hỏi 4 đến 5 năm để học tập và huấn luyện. Hầu hết chúng đều có một mục đích : trang bị cho sinh viên để họ trở thành những nhà nghiên cứu độc lập và chuyên nghiệp. Như một tất yếu, những chương trình này dạy cho sinh viên những nhận thức nền tảng và kiến thức về ngành học , phát triển khả năng của họ trong tư duy lý tính. Ngoài ra, sinh viên còn được huấn luyện phương pháp luận nghiên cứu, phân tích dữ liệu, làm nghiên cứu khoa học và thuyết trình chúng.
Quỳnh Trang ( dịch từ spsp.org )
