Thầy cô giáo phải là những người vừa có tâm trong sáng, sẵn sàng tôn trọng, lắng nghe tiếng lòng của người học vừa phải có năng lực chuyên môn sư phạm thực sự, luôn có khát vọng, mong muốn làm thay đổi cơ bản cách dạy nặng áp đặt một chiều…
Thực tế làm công tác giáo dục gần 20 năm qua, tôi cũng được nghe và chứng kiến rất nhiều cảnh tượng thầy cô giáo, kể cả thầy cô giáo dạy đại học, cao đẳng, có biểu hiện tự ái, ghét bỏ, bổ báng, ác khẩu, thậm chí chiếu tướng, trù dập học sinh, tập thể đánh giá, bình luận, “đấu tranh”, có ý kiến ngược lại truớc những chỗ sai sót, nhầm lẫn trong chuyên môn cũng như những quyết định chưa thỏa đáng, chưa công bằng trong chấm điểm bài thi, bài kiểm tra, trong quản lí, giáo dục học sinh, sinh viên của mình.
Cái quan niệm, tư tưởng giáo dục phong kiến trước kia, là học trò là phải nhất nhất vâng theo, nghe theo, làm theo tất cả những gì mà thầy cô giáo chỉ dạy, truyền thụ, là học sinh phải tuyệt đối không được cãi lại , không được tranh luận với thầy,cô vẫn còn đè nặng, tồn tại khá phổ biến trong suy nghĩ, nhận thức, hành động của đại bộ phận đội ngũ thầy cô.
Được biết, nhiều nước trên thế giới, học trò tranh luận với thầy, dám nhận xét thầy làm sai, làm chưa đúng ngay trong giờ học, trong giáo dục đạo đức là chuyện bình thường, đã có tiền lệ từ lâu rồi. Khi chân lí, sự thật đã sáng tỏ, thầy và trò cũng không hề có điều gì khó xử, rất thân thiện, cởi mở với nhau. Còn ở nền giáo dục của ta, trong thực tế, điều ấy còn rất hiếm khi xảy ra, nhất là trong kiến thức khoa học.
Hễ có học trò, tập thể đứng lên cãi, lí sự lại thầy cô, là thầy, cô cảm thấy khó chịu, cho là học trò vô lễ, không tôn trọng thầy cô giáo và tìm mọi cách “trừng trị”cho tụi nó sợ, lần sau không còn hó hé, gây phiền phức nữa. Hễ thấy bài kiểm tra của học sinh, sinh viên làm đúng nhưng khác với cách của mình, là giáo viên không chấm, hoặc trừ điểm nặng. Cứ giẫm đạp mãi theo lối này thì chỉ có làm thui chột, trì trệ thêm sự sáng tạo, dân chủ cần có trong giáo dục, trong dạy và học.
Lâu nay, học sinh, sinh viên Việt Nam thường nhút nhát, rụt rè, thiếu tự tin, không dám thể hiện chính kiến của mình trước đám đông, mọi người so với học sinh, sinh viên các nước, hạn chế, yếu điểm này có một phần do cách giáo dục của đội ngũ giáo viên.
Làm thầy, cô giáo, trong suốt quá trình giảng dạy và quản lí giáo dục làm sao tránh khỏi những sai sót, nhầm lẫn, bởi tri thức loài người là vô tận, hiểu biết của người thầy giáo cũng chỉ có giới hạn. Khi ấy, có thể học trò nhận ra và mạnh dạn góp ý, nhắc nhở thầy cô sửa chữa, thay đổi lại cho đúng, cho tốt hơn, thì người thầy cô giáo phải biết ơn và hoan nghênh các em.
Hơn nữa, tri thức khoa học, đời sống đâu chỉ cứ nhất nhất như đinh đóng vào cột, nó luôn luôn vận động, thay đổi và có nhiều hướng tiếp cận, lí giải khác nhau, thầy cô nào có đủ dũng khí để khích lệ, khơi dậy tinh thần sáng tạo, suy nghĩ độc lập, mạnh dạn, thẳng thắn tranh luận, phê bình của học sinh, chính là thầy cô đã rũ bỏ được nhận thức, suy nghĩ cũ kĩ, lạc hậu trước kia và biết tôn trọng tiềm năng của người học và tri thức khoa học.
Dạy ở một lớp mà có nhiều em dám hỏi thầy, tranh luận, phê bình thầy thì thật hạnh phúc vô cùng, vì nó không chỉ đem đến cho lớp học, thầy và trò một luồng sinh khí mới, rất sống động, hứng thú, cởi mở trong dạy học mà còn buộc người thầy phải làm việc, nghiên cứu nhiều hơn, không thể chủ quan, coi thường vai trò, trách nhiệm của mình. Ở phía người học sinh cũng thế. Nhưng để đạt được điều đó, ở nền giáo dục nước ta còn phải phấn đấu, nỗ lực rất lớn.
Theo tinh thần của Nghị quyết số 29 của Đảng về đổi mới, căn bản, toàn diện Chương trình, sách giáo khoa, giáo trình mới dành cho học sinh, sinh viên sắp đến cần có thêm khoảng mở, sân rộng để thầy- trò thật sự là đối tác của nhau, được trao đổi, tranh luận cởi mở, thẳng thắn về tri thức khoa học.
Cái quan trọng bậc nhất là ở đội ngũ thầy cô giáo phải là những người vừa có tâm trong sáng, sẵn sàng tôn trọng, lắng nghe tiếng lòng của người học vừa phải có năng lực chuyên môn sư phạm thực sự, luôn có khát vọng, mong muốn làm thay đổi cơ bản cách dạy nặng áp đặt một chiều, nhồi nhét, ” đọc- chép”… đã lỗi thời đang còn ngự trị không ít ở nhiều nơi.
Có thể khẳng định, đội ngũ giáo viên, giảng viên trên 1,2 triệu người của cả nước hiện nay, còn rất nhiều thầy cô giáo đáp ứng được yêu cầu trên. “Thợ dạy học” còn nhiều quá. Có thầy giỏi thì trò mới giỏi được. Cần cuộc “ cách mạng”, đổi mới sâu sắc, toàn diện về bồi dưỡng, tập huấn, đào tạo lại, chọn lựa, tuyển dụng giáo viên để người thầy cô giáo hoàn thành sứ mệnh trồng người của mình trong hoàn cảnh đổi mới, hội nhập quốc tế, để cho “ ra lò” những sản phẩm, thế hệ học sinh, sinh viên có chất lượng, năng lực ngang bằng với các nước trong khu vực.
Đáng lẽ ra, làm thầy cô giáo, trong những tình huống, sự việc đó, phải dũng cảm tự nhận khuyết điểm, sai sót về mình đồng thời càng thêm trân trọng, khích lệ tinh thần “đấu tranh” đúng đắn, hợp lẽ ở học sinh, tập thể lớp.
Theo: Đỗ Tấn Ngọc(Phó Hiệu trưởng- Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng- Sơn Tịnh-Quảng Ngãi/báo LĐO)
