(hieuhoc_hieuhoc.com). Theo công bố mới nhất của Cục Khảo thí và kiểm định chất lượng giáo dục Bộ GD-ĐT, cấu trúc đề thi trong các kỳ thi quốc gia năm 2011 về cơ bản không thay đổi so với năm trước, đề thi nằm trong chương trình (chiếm 80 – 90% trong đề thi). Vì vậy, các bạn nên bám sát sách giáo khoa và một tài liệu tham khảo ôn tập nhất định, không nên đọc quá nhiều tài liệu và cũng không nên học tủ vì các câu hỏi thường liên quan với nhau. Để học thi tốt môn địa lý, xin có vài kinh nghiệm chia sẻ cùng các học sinh lớp 12 như sau:
– Bám sát tài liệu chuẩn kiến thức trong chương trình học, tránh ôn lan man, không đúng trọng tâm. Ví dụ: Bài 4 và bài 5 trong sách giáo khoa (Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ), nội dung rất dài nhưng nếu theo tài liệu chuẩn kiến thức, chỉ cần nắm được 3 giai đoạn phát triển của tự nhiên nước ta:
(1) Giai đoạn tiền Cambri hình thành nền móng ban đầu của lãnh thổ với đặc điểm là giai đoạn cổ nhất và kéo dài nhất trong lịch sử phát triển lãnh thổ; chỉ diễn ra trên phạm vi hẹp của lãnh thổ; các điều kiện cổ địa lý còn rất sơ khai.
(2) Giai đoạn cổ kiến tạo tạo địa hình cơ bản, có tính chất quyết định đến lịch sử phát triển của tự nhiên với các đặc điểm: Diễn ra trong thời gian khá dài – 477 triệu năm; trải qua hai đại cổ sinh và trung sinh; có nhiều biến động mạnh mẽ nhất; lớp vỏ cảnh quan địa lý đã rất phát triển.
(3) Giai đoạn tân kiến tạo là giai đoạn cuối cùng với 3 đặc điểm: Diễn ra ngắn nhất; chịu sự tác động của vận động tạo núi Alpes – Himalaya và những biến đổi khí hậu có quy mô toàn cầu; tiếp tục hoàn thiện các điều kiện tự nhiên.
– Sơ đồ hóa kiến thức của từng bài, từng chương nhằm hệ thống hóa kiến thức, nắm được trọng tâm nội dung của từng bài và dễ nhớ. Ví dụ, với địa lý các vùng kinh tế, chỉ cần sơ đồ hóa kiến thức theo các bước: Xác định vị trí địa lý của vùng, quy mô (lãnh thổ, dân số), nguồn lực phát triển (tài nguyên thiên nhiên, dân cư và lao động, cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng, đường lối chính sách phát triển); các ngành kinh tế chủ yếu trong vùng (thế mạnh của vùng); hướng chuyên môn hóa và các sản phẩm hàng hóa.
– Thi tốt nghiệp phổ thông : khai thác hiệu quả Atlat Nếu biết sử dụng quyển Atlat Địa lý một cách có hiệu quả thì các bạn sẽ không còn e ngại vì phải ghi nhớ rất nhiều số liệu và các địa danh. Thay vì phải nhớ hết số liệu trong chương trình, các bạn hãy học cách sử dụng quyển Atlat. Đây là quyển sách đã có đầy đủ các biểu đồ, các số liệu và được phép sử dụng trong phòng thi. Ngoài ra, rèn luyện thêm các kỹ năng về biểu đồ (cột, tròn, kết hợp cột và đường…). Đề của các kỳ thi tốt nghiệp thường yêu cầu thể hiện các dạng biểu đồ trên. Đây cũng là câu kỹ năng, thường chiếm 2 điểm.
Để làm tốt bài thi môn Địa lí trong kì thi tuyển sinh Đại học – Cao đẳng:
A. Phần lí thuyết có thể phân thành các dạng chủ yếu sau đây:
– Dạng đề câu hỏi lí giải: Yêu cầu thí sinh phải trả lời câu hỏi : ‘Tại sao?” Với dạng đề này, đòi hỏi học sinh phải nắm vững kiến thức và tổng hợp các mối liên hệ nhân quả để giải thích một hiện tượng địa lí.
– Dạng đề câu hỏi so sánh: Yêu cầu thí sinh phải phân tích được sự giống nhau và khác nhau giữa hai hay nhiều hiện tượng địa lí. Học sinh không nên trả lời theo kiểu học thuộc lòng mà cần phân biệt được sự giống, khác nhau của các hiện tượng địa lí đó.
– Dạng đề câu hỏi phân tích, chứng minh: Yêu cầu học sinh chứng minh một vấn đề nào đó về địa lí. Để làm được dạng đề câu hỏi nầy, học sinh cần nắm vững kiến thức và cả số liệu thống kê tiêu biểu để phân tích hoặc chứng minh theo yêu cầu của đề bài.
– Dạng đề thi câu hỏi trình bày: Đây là dạng đề khá đơn giản, học sinh chủ yếu học thuộc bài là có thể trình bày tốt yêu câu của đề ra. Tuy nhiên học sinh lưu ý là cần nắm chắc đề thi hỏi “cái gì” thì trình bày “cái ấy” cho phù hợp đề bài, tránh tản mạn, lạc đề.
B. Phần kĩ năng thường phổ biến các dạng như vẽ lược đồ Việt Nam và điền các thông tin cần thiết; Vẽ và nhận xét biểu đồ; Nhận xét bảng số liệu.
– Bảng số liệu: Tính toán và nhận xét số liệu thống kê, cần chú ý số liệu có nội dung gì, các nội dung được cụ thể hóa ở chỉ tiêu thống kê cụ thể như thế nào. Về thời gian của số liệu thống kê (một thời điểm hay một chuỗi thời điểm), các đơn vị tính của chỉ tiêu, mối quan hệ có thể có giữa các chỉ tiêu đó… Phải làm rõ được sự thay đổi của các giá trị, các chỉ tiêu theo thời gian, phải chỉ ra được khoảng tăng hoặc giảm mang tính chu kỳ, nhưng cần tránh nêu quá chi tiết mà không nêu được nội dung chính yếu.
– Biểu đồ: Cần rèn luyện các dạng biểu đồ cột, biểu đồ đường hay đồ thị, biểu đồ tròn, biểu đồ miền. Vẽ biểu đồ đòi hỏi sự chính xác về phân chia số lượng, tỷ lệ thời gian, sử dụng các ký hiệu để thể hiện nội dung khác nhau, có ghi chú. Trên biểu đồ phải ghi đầy đủ các yếu tố khác như đơn vị, tên biểu đồ.
– Nguyên tắc khi vẽ lược đồ Việt Nam là phải đảm bảo độ chính xác tương đối về hình dạng, thể hiện được các hệ thống sông chính, các điểm dân cư, khu vực hành chính cơ bản.
Từ đặc điểm nội dung, yêu cầu của các dạng đề thi tuyển sinh môn Địa lí nói trên, khi làm bài, học sinh thực hiện theo các thao tác sau:
– Nhận dạng đề thi. Đây là khâu quan trọng hàng đầu, giúp học sinh không bị lệch hướng trong quá trình làm bài. Đề thi thường có từ 3 – 4 câu, trong đó phần lý thuyết thường chiếm từ 65% – 70% tổng số điểm. Cần nhận dạng được đề thi, ví như dạng trình bày hay chứng minh, biểu đồ tròn hay biểu đồ miền, số liệu đã được xử lý hay số liệu thô…
– Phát thảo đề cương cho từng câu hỏi trong đề thi nhằm giúp cho việc phân bố thời gian cho từng câu hỏi hợp lí, chính xác, tránh tình trạng thiếu sót nội dung các câu hỏi trong quá trình làm bài. Để không bị sót ý, viết lặp lại, lan man, lạc đề, vừa có thể theo dõi được bài làm, kịp thời bổ sung ý cho bài viết… thì lập dàn ý cho các câu hỏi trước khi viết là việc làm hết sức cần thiết. Ngay sau khi nhận dạng đề, thí sinh nên tập trung vạch ra các ý tương đối chi tiết theo dạng dàn ý mở. Nên lưu ý, dàn ý là những ý tiêu đề, trọng tâm chứ không phải bài viết hoàn chỉnh vì không đủ thời gian. Phân bố thời gian hợp lý cho từng câu hỏi: thí sinh nên phân bố thời gian đều và phù hợp cho các câu hỏi trong đề bài, và tiêu chí nên căn cứ vào tỷ trọng từng câu hỏi, tức là số điểm của câu hỏi. Nên dành khoảng thời gian từ 15 – 20 phút để phác thảo dàn ý, từ 10 – 15 phút cho việc kiểm tra đọc lại bài. Trong khi làm bài thì chú ý phần dễ làm trước, khó làm sau nhưng phải đảm bảo tính hệ thống, logic trong bài làm, và nên làm ở tất cả các câu chứ không nên tập trung vào một câu nào đó. Ngoài ra, khi vẽ biểu đồ, chú ý ghi tên biểu đồ, bảng chú giải và đặc biệt phải có sự tương thích giữa ký hiệu trong bảng chú giải với những ký hiệu đã dùng trong biểu đồ.
Vì vậy, khi ôn tập, nên hệ thống kiến thức, hệ thống những vấn đề trọng tâm, những câu hỏi liên quan đến vấn đề. Nên tập trung học dứt điểm một vấn đề, một giai đoạn, đừng học nhảy cóc lung tung… (Xem thêm: Cấu trúc đề thi THPT, ĐH, CĐ môn Địa lý )
Chúc các bạn đạt kết quả tốt!
Lý Quyên tổng hợp (hieuhoc_hieuhoc.com)
